Ik wil hier niet zijn….

Regelmatig bezoek ik iemand in een verzorgingshuis. Een lieve dame die – zoals dat genoemd wordt – ‘vergeetachtig is’. Ze is altijd blij als ik kom. En zij weet niet of het lang geleden is dat ik bij haar was. In dit verhaal zal ik haar Frieda noemen.

Ik zie dat Frieda verzorgd wordt door mensen met goede bedoelingen. Mensen die het beste voor haar willen. Met alle goede intenties stimuleren zij deel te nemen aan allerlei activiteiten. Spel, muziek, creativiteit, contact met kinderen en de natuur. Zo ook bij Frieda. Frieda wordt uitgedaagd, gepusht en soms zelfs lichtjes gedwongen om actief te zijn. Rondom Pasen bijvoorbeeld werden door enthousiaste vrijwilligers houten eieren gemaakt, die bewoners van het verzorgingshuis dan mochten schilderen. Zo ook Frieda. Het toeval wil, dat ik weet hoe creatief Frieda in haar leven was. Erg creatief, maar niet op het gebied van handarbeid. Schilderen, kleien, macrameeën : zij had er een broertje dood aan. En nu nog!

Desondanks trof ik haar op een mooie ochtend aan in het schilderclubje. “Tsjee, wat leuk, zo bezig zijn”, zei ik. “Leuk?”, reageerde zij. “Leuk?” herhaalde ze. “Ik moest wel. Maar fijn dat jij er bent. Dan kan ik met jou mee.”

Dit kan gebeuren. Zeker omdat je de vraag zou kunnen stellen of iemand ‘die ervan af is’ nog kan en mag bepalen wat ze wel of niet wil. Mijn antwoord is kort, simpel en helder. Ja, dat mag! Altijd en overal. Met de nuancering dat er twee voorwaarden zijn. Als eerste de vraag of dat wat iemand wel of niet wil, gevaarlijk voor degene zelf of de omgeving is? Als tweede: heeft de omgeving er last van?

Tweemaal nee is : laat betrokkene doen wat ze wel of niet wil. Want waarom moet iemand die nooit schilderde nu ineens gaan schilderen? De motivatie is vaak : om actief te blijven. Maar Frieda en veel van haar lotgenoten willen niet actief zijn. Zij willen in hun eigen wereld – hoe beperkt deze dan ook voor de buitenwereld is – leven. Wat mij betreft mag dat. Als Frieda de hele dag in haar stoel wil zitten : why not? Wie bepaalt wat goed is voor een mens? Wat mij betreft dié mens zelf. Als te respecteren wezen. Want elk Mens heeft recht op een Plek. Niet zomaar ’n plek, maar een Plek die iemand zelf verkiest.

En als iemand niet wil gaan kleien of een mini tuintje wil maken : dan niet. Respecteer dat. Beste mensen in de zorg, lieve vrijwilligers alsjeblieft : als iemand zegt “ik wil hier niet zijn”, respecteer dat. Breng hem of haar terug naar de Plek die – qua veilheid en zorg – het dichtst ligt bij de wens van die Mens. Want elke mens, ziek of niet ziek heeft – binnen de eerder genoemde voorwaarden – recht op een zelfgekozen Plek en op zelfbeschikking. En de omgeving heeft de plicht dat te respecteren.

Mede namens Frieda vast dank voor jullie begrip.